Modraszek telejus (Maculinea teleius) należy do rodzaju reprezentowanego w Polsce przez pięć gatunków motyli. Wszystkie one w toku ewolucji wykształciły w stadium larwalnym unikalną zdolność do pasożytowania gniazd mrówek wścieklic (Myrmica).

Telejus występuje na stanowiskach znajdujących się głównie w środkowej i południowej Polsce. Można go spotkać w lipcu i sierpniu na ekstensywnie użytkowanych wilgotnych łąkach i torfowiskach niskich podczas typowych dla dorosłych motyli zachowań. Motyle wykazują wyraźnie określone preferencje w stosunku do roślin nektarodajnych. Odwiedzają kwiaty tylko w odcieniach fioletu, różu i czerwieni. Samce wykazują godny podziwu upór w lotach patrolujących mających na celu odnalezienie partnerki. Jednak ich zaloty zwykle pozostają niedoceniane. Samiczki zajęte składaniem jaj są obojętne i nieprzystępne dla adoratorów.

Rośliną żywicielską telejusa jest krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis), w ludowym nazewnictwie określany też jako krasnogłówki czy baranki Maryi Panny. Do złożenia jaj samice, wybierają zielonkawe, nierozwinięte kwiatostany. W każdym umieszczają jedno jajo unikając główek już zasiedlonych przez inne samice. Młode bezbarwne gąsieniczki po wylęgu natychmiast wgryzają się do wnętrza kwiatów, z których wyjadają formujące się nasiona.

Taki tryb życia prowadzą ok. 3 tygodni, do końca trzeciego stadium osiągając w tym czasie zaledwie 1% swej ostatecznej masy. Po ostatniej wylince larwy opuszczają kwiatostany i spadają na ziemię. Leżąc na ściółce mało ruchliwe gąsieniczki upodabniają się do zagubionych larw mrówczych. Dzięki przystosowaniom morfologicznym, chemicznym i behawioralnym maskują przed mrówkami swą prawdziwą naturę. W zasadzie każda wścieklica może adoptować napotkaną larwę, lecz tylko w gnieździe właściwego gospodarza jest ona w stanie przeżyć.

Odpowiednimi żywicielami dla telejusa są M.scabrinodis, M.rubra a także jak wykazały nasze badania M. gallienii. Wewnątrz mrowiska, gdzie przebywają około 10 miesięcy, gąsienice przeistaczają się w drapieżniki bezkarnie pożerające mrówcze potomstwo. Jesienią wraz z gospodarzami schodzą w głąb mrowiska, gdzie zimują. Główny żer i wzrost ma miejsce wiosną. W tym czasie larwy zmieniają barwę z różowawej na białawą. Wreszcie w czerwcu w górnych warstwach mrowiska, następuje przepoczwarczenie. Owad dorosły (imago) wylęga się po około 3 tygodniach. Po rozprostowaniu skrzydeł w porannym słońcu, zaczyna oddawać się rozkoszom nowego wcielenia – delikatnego motyla, któremu obce już będą posępne ciemności i mrówki, a cieszyć będzie słońce i kwiatowa słodycz.

Modraszek nausitous (Maculinea nausithous) często występuje razem z telejusem. Ma brunatny spód skrzydeł, ozdobiony tylko jednym rządkiem plamek. Z wierzchu zaś, samce są ciemnoniebieskie z czarnym deseniem, a samice jednolicie brązowe. Pewne szczegóły różnią biologię obu gatunków: samice nausitousa składają jaja do starszych kwiatostanów krwiściąg, a gąsienice rozwijają się tylko w gniazdach Myrmica rubra. Zarówno telejus jak i nausitous znajdują się w Czerwonej Księdze Motyli Europejskich oraz w wykazie Konwencji Berneńskiej. W Polsce są prawnie chronione.

Fot. ElinaElena / pixabay